همه‌چیز درباره

اختلال‌های مربوط به رشد

اختلال‌های مربوط به رشد، اصطلاحی برای اشاره به گروهی از بیماری‌های روان‌پزشکی است که از اوایل زندگی آغاز می‌شوند. این اختلالات می‌توانند بخش‌های مختلفی مانند یادگیری، زبان و مهارت‌های حرکتی را در فرد مبتلا، تحت‌تأثیر قرار دهند. اختلالات طیف اوتیسم نیز در تعاریف محدود‌تری مانند ویرایش دهم طبقه‌بندی بین‌المللی آماری‌ بیماری‌ها و مشکلات سلامت مرتبط (ICD)، یافت می‌شود. با این حال، این تعریفِ رسمی منتشر‌شده توسط ICD و سازمان بهداشت جهانی (WHO)، اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی را مستثنی می‌کند. سایر تعاریف گسترده‌تر شامل اسکیزوفرنی و رفتارهای ضد‌اجتماعی به عنوان اختلالات مربوط به رشد هستند زیرا می‌توانند از کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه یابند.

_

مشخصات اختلالات تکاملی

یکی از مهم‌­ترین مشخصه­‌های اختلالات تکاملی، وجود آن­ها از اوایل زندگی است. با درمان و مدیریت صحیح، کودک می‌­تواند از پسِ بیماری و علائم آن بر­آید. اختلالات تکاملی می‌توانند مهارت­‌های زندگی را که با پیشروی از کودکی به بزرگسالی می‌توانند ظهور یابند، مختل کنند.

مطالعات نشان می‌­دهد که پسر‌ها بیشتر از دختر‌ان با اختلالات تکاملی مواجه می‌شوند که این  مسئله به تأثیر ژنتیک در چگونگیِ ابتلای کودکان به این بیماری‌ها اشاره می‌کند. بیشتر اختلالات تکاملی، زمانی که کودک به سن مدرسه می‌رسد، مشخص می‌شوند؛ هنگامی که اولیا یا معلم متوجه می­‌شوند که کودک از هم‌سن‌و‌سالان خود عقب ‌مانده‌است. اکثرِ اختلالات تکاملی در کودکانِ زیر ۹ سال تشخیص داده می‌شود. برخی والدین، زمانی که کودک قادر به صحبت کردن در سن مناسب نباشد یا دایره لغات کمی در مقایسه با هم‌سن‌و‌سالان خود داشته باشد، به وجودِ این اختلالات مشکوک می‌شوند.

انواع اختلالات تکاملی 

همان‌طور که قبلاً اشاره شد، این نوع از اختلالات تکاملی قابل‌توجه‌تر هستند. به‌خصوص اختلالات ارتباطی، توانایی‌­ها و ظرفیت ارتباطی فرد را تحت­‌تأثیر قرار می‌­دهد. ارتباطات، یکی از جنبه‌­های مهم در معنا بخشیدن به زندگی هستند و در اثر آن، کودکانِ مبتلا به این نوع اختلال در سایر جنبه­‌های زندگی خود نیز دچار اختلال و تأخیر می­‌شوند. اختلالات ارتباطی شامل اختلال زبانی-بیانی مخلوط (Mixed receptive-expressive language disorder)، اختلال زبانی، اختلال فنولوژیک (پردازش واجی) و لکنت زبان است.

این گروه از اختلالات تکاملی، توانایی‌های یادگیری و عملکرد تحصیلی کودک را تحت‌تأثیر قرار داده و توسط متخصصان تشخیص داده می‌شوند. رایج‌­ترین آن‌­ها شامل خوانش‌پریشی یا Dyslexia (مشکل در خواندن)، اختلال یادگیری ریاضی (Dyscalculia)، و اختلال نوشتن (Dysgraphia) است. معمولاً افرادی که از چنین شرایطی رنج می­‌برند، در انجام برخی وظایف خاص یا استفاده از روش‌­های معمول یادگیری به مشکل برمی‌­خورند.

نوعی اختلال عصبی تکاملی است. افرادی که از اختلال طیف اوتیسم رنج می­‌برند ممکن است، در ارتباط با دیگران، درک و بیان ارتباطات کلامی و غیرکلامی به مشکل برخورده و رفتار‌های تکراری و محدود داشته‌باشند. این نوع اختلال تکاملی در دو سال اول زندگی کودک ظاهر می­‌شود.

به عنوان ADHD نیز شناخته می‌­شود. این بیماری بر عملکرد اجرایی مانند کنترل بر روی توجه و رفتار­های بازدارنده تأثیر می­‌گذارد. اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی معمولاً در تعریف محدود­تر اختلالات تکاملی گنجانده نشده‌است اما می‌­تواند رشد کودک را به شدت محدود کند.

اختلالات تکاملی در ابتدا با نمایان شدنِ علائم اختلالات ارتباطی کودک بروز می‌یابند. این کودکان اوقات سختی را در درک کردن ساده‌ترین جملات، جهت‌ها و یا حتی نام بردن اسم اشیاء خواهند‌ داشت. با این که آنها قادر به صحبت کردن در سن مدرسه هستند، ولی کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی همچنان با علائمی مثل سختی در فهمیدن و توضیح دادن مواجه هستند. با رشد بیشترِ این کودکان، در درک مطلب و توضیح ایده‌­های انتزاعی به مشکل بر­می‌خورد. همچنان، این علائم در مدرسه کاملاً قابل‌تشخیص هستند. در مدرسه، انواع جنبه­‌های مختلف اختلال یادگیری، مانع پیشرفت کودکان در زمینه­‌های خاص می­‌شود.

_

انواع اختلالات رشدی

ممکن است برخی از افراد یک یا چند اختلال تکاملی را با هم داشته‌باشند.

اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی

اختلال طیف اوتیسم

ناتوانی‌های یادگیری

از دست دادن شنوایی

فلج مغزی

ناتوانی‌های ذهنی

اختلال بینایی

_

علت بیماری اختلالات رشدی

تحقیقات در مورد اختلالات تکاملی منجر به ارائه‌ی نظریه‌­های مختلف در مورد علت بیماری شده‌است. برخی از نظریه­‌ها می‌گویند محیطی که کودک در آن رشد کرده‌است، نقش حیاتی دارد. همچنین، نظریه‌­هایی وجود دارد که معتقدند ناهنجاری­‌ها یا بیوشیمیِ داخل مغز، از قبل توسط ژنتیک تعیین‌شده است.

رشد در انسان، تحت­‌تأثیر ساختار ژنتیکی و محیط هر فرد است. برخی نظریه­‌ها در مورد اختلالات رشدی بر این باورند که هم ژنتیک و هم محیط در رشد طبیعی و غیرطبیعی کودک نقش دارند. همچنین برخی محققان معتقدند که استرس و ترومایی که هر فرد در طول کودکی تجربه می­‌کند، شامل عواملی است که می‌­تواند سبب اختلال در توانایی‌­های مختلف کودک شود. در همین حال، دیگر نظریه‌­ها بیان می­‌کنند که حتی یک وضعیت استرس‌زای جزئی، می‌تواند سبب ایجاد اختلال در رشد عاطفی، اجتماعی و رفتاری شود.

icon About

علائم کلیدی

علائم مختلفی در ارتباط با اختلالات تکاملی بر اساس توانایی‌های هر فرد وجود دارد. برای مثال فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دچار اختلال در ارتباط و مهارت‌های اجتماعی است. درعین حال مبتلایان به ناتوانی و اختلال در یادگیری در عملکرد‌های تحصیلی مانند خواندن، نوشتن یا درک و حل مسائل ریاضی مشکل قابل‌توجهی دارند. علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی شامل بیش‌فعالی، ناتوانی در تمرکز، تکانش‌گری و روابط بین فردی ضعیف است.

در بیماری دیابت نوع ۲، بدن قادر به استفاده‌ی صحیح از انسولین نیست یا انسولین را به مقدار کافی تولید نمی‌کند.

سیستم ایمنی افرادی که به شیر حساسیت دارند به‌طور طبیعی به پروتئین موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد.

اختلالات تیروئید

اختلالات تیروئیدی موجب تولید خیلی کم و یا خیلی زیاد هورمون­ها، و کم و زیادن شدن سرعت متابولیسم می‌شوند.

_

زمان مراجعه به پزشک و درمان

کودکانی که از اختلالات تکاملی رنج می‌­برند یا علائم ذکر‌شده در بالا را نشان می­‌دهند، باید نزد روان‌پزشک یا متخصص اطفال مراجعه کنند. پزشکان در تشخیص، درمان و مدیریت اختلالات تکاملی که کودکان مبتلا می­‌شوند، تخصص دارند. آنها پس از تشخیص می‌­توانند در مورد بهترین درمان و روش‌­های مدیریتی برای کمک به کودکان جهت کنار آمدن با علائم و در حد امکان راهکار ارائه دهند.

روش‌­های مدیریت می‌­تواند شامل تغییر در برنامه­‌ی تحصیلی یا دستورالعمل­‌ها باشد. روش­‌های آموزشی خاص به این کودکان کمک خواهد‌ کرد تا با سرعت ویژه‌ی خود، مطالب را یاد بگیرند. ممکن است پیشنهاد شود که کودک در مدرسه‌­ی خاصی ثبت‌­نام کند، مدرسه‌­ای که معلمان و مدیران برای آماده کردن درس‌­ها و کنترل کلاس به شیوه‌ای که برای مشکل یادگیری کودک مفید است، آموزش دیده‌­اند.

drmahsataheri

دکتر مهسا طاهری

متخصص بیماری‌های کودکان و نوزادان
🕰ساعت‌های حضور
شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۶ الی ۲۰
...

icon About

آشنایی با دکتر مهسا طاهری

دکتر طاهری، فارغ‌التحصیل رشته پزشکی از دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه و دوره تخصصی بیماری‌های کودکان و نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تبریز است و از سال 1384، در شهرهای مختلف آذربایجان‌غربی، فعالیت پزشکی داشته است.

از سال 1397 در ارومیه و در کنار ویزیت بیماران در مطب شخصی، در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی کودکان و نوزادان ارومیه، مشغول طبابت شده و در این مدت، پذیرای هزاران بیمار بوده است.